Çocukluk çağında görülen ani ölümlerin yüzde 99’u kalp hastalıklarından kaynaklanıyor. Aile hikayesinde 50 yaş altında kalbe bağlı ani vefat belirlenen çocukların ise kalplerinin tertipli olarak denetim edilmesi gerekiyor.

Çocuk Hastalıkları ve Çocuk Kardiyolojisi Uzmanı Prof. Dr. Mustafa Koray Lenk, kalp krizine bağlı ölümlerin erişkin yaşlarda daha sık görülmesine rağmen çocukluk çağında da daha seyrek de olsa görüldüğünü belirterek ebeveynlere kıymetli ikazlarda bulundu.

Çocuklarda görülen kalp krizi nedenleri

Yaşları 12 ile 13 olan çocukların idman yaparken, oyun oynarken, sınıfta otururken ya da bisiklete binerken kalp krizi geçirerek hayatını kaybettiğine dair haberler sıklıkla medyaya yansıyor. Gerek çocuğun hayat kalitesini artırmak, gerekse hayatını tehdit edecek kalp hastalıklarına karşı tedbir almamız gerekiyor.

Kalp kasının gereğince oksijen alamaması sonucunda kalp kasında beslenme bozukluğu oluşur. Bu beslenme bozukluğu, kan akımı azalması yahut kalp kasının oksijen ihtiyacının artması sonucunda gelişir. Koroner arterlerdeki kasılma yahut daralmaya bağlı gelişen akım azalması kalp krizine neden olabiliyor. Fakat önemli oksijensizlik durumlarında koroner kan akımı olağan olsa bile kalp kasının oksijen kaynağı azalır. Bu duruma örnek olarak morarma ile bir arada seyreden doğuştan kalp hastalıkları, önemli kansızlık, genetik olarak nakledilen Ailesel Akdeniz kansızlığı verilebilir. Antrenman üzere kalp kasının oksijen ihtiyacı artıran durumlarda beslenme bozukluğu belirginleşerek kalp krizine yol açabilir. Çocukluk yaş kümesi ve erişkin doğuştan kalp hastalıklarında kalp krizi bu yerde ortaya çıkıyor.

Çocuklarda görülen kalp krizi nedenleri, doğuştan ya da sonradan gelişebiliyor ve yaş kümesine nazaran değişiklik gösteriyor. İki yaş altındaki çocuklarda daha çok kalple ilgili yapısal bozukluklar karşımıza çıkıyor. Sonraki yaşlarda ritm bozuklukları, kalp kasının zayıfladığı yahut kalınlaştığı durumlar ve genetik hastalıklar kalp krizine yol açıyor. Kalp krizinin tehlike etmenleri hipertansiyon, şeker hastalığı, sigara kullanımı, daha evvelden Kawasaki hastalığı geçirmiş olması, ailede ve çocukta kan yağlarının yüksekliği (trigiserid, bilhassa berbat huylu kolesterol yüksekliği), ailesel kalp kası hastalıkları ve ailede erken yaşta ani vefat hikayesi olmaktadır.

Bu belirtilere dikkat edin

Kalp kasında beslenme bozukluğu olan yeni doğan ve süt çocuklarının hikayesinde en sık hastaneye müracaat nedeni açıklanamayan teneffüs ezası ve beslenme zorluğu. Koroner arter anormalliği olan küçük bebeklerde önemli ağlama krizleri ortaya çıkıyor. Büyük çocuklarda ise kalp krizinin ‘Geliyorum’ diyen en sık belirtisi göğüs bölgesinde yerleşen rahatsızlık hissi. Kalp krizinde hastaların yüzde 67’sinde göğüste ağrı, baskı, yanma ve sıkışma yakınmaları bulunuyor. Bu bulguların saatlerce devam etmesi yerine 2-10 dakika üzere kısa vadeli olması kalp krizini düşündürmelidir. Bunlarda göğüs ağrısı istirahatten çok idmanla birlikte olmaktadır.

Kalp krizi ağrıları, göğüsten başlayarak sol kola gerçek yayılır. Çocuklardaki göğüs ağrısının kalp krizi kaynaklı olup olmadığının göstergesi, ağrının sona erme biçimidir. Şayet koşma yahut oynamayla ağrı geçiyorsa kalp krizi düşünülmemelidir. Baygınlık ve baş dönmesi bazen açlık bazen ayağa süratli kalkma bazen de kalp krizi sonucu oluşabiliyor. Fakat göğüste rahatsızlık, nefes darlığı ile birlikte oluyorsa kalp krizi akla gelmelidir. Tek başına boğaz ve çene ağrısının kalp istikametinden bir kıymeti olmamakla birlikte evvel göğüsten başlayan daha sonra boğaz ve çeneye yayılan ağrılarda kalp krizi açısından değerlendirilmeli. Bilhassa soğuk terleme ile göğüste olan ağrılar kalp krizinin habercisi olabilir. Hiçbir nedeni yokken ani başlayan ve geçmeyen nefes darlığında kalp krizi düşünülmelidir. Göğüs ağrısıyla birlikte bulantı, kusma, mide ağrısı ve yanma yakınmaları da kalp krizine dikkat çekebilir.

Denetim kural

Bilhassa diyabet, kan yağı yüksekliği ya da tansiyon sorunu üzere rahatsızlıkları olan çocukların elektrokardiyografilerinin (EKG) kesinlikle kıymetlendirilmesi gerekir. Ritim sorunu, çabuk yorulma, bayılma ve göğüs ağrısı yakınmalarında kesinlikle çocuk kardiyoloji uzmanına başvurulmalı. Kalp krizinin en değerli komplikasyonları ritim bozukluğu ve kalp yetmezliği olduğu düşünüldüğünde fizik muayenede ritme, kan basıncına ve dolanım yeterliliği bulgularına odaklanılmalı. Kalp krizi anında çocuklarda terleme, kül rengini andıran solukluk, el ve ayakların soğukluğu bulunabilmektedir.

Çocuklar, sportif aktivitelere başlamadan evvel kalp sıhhati açısından kesinlikle kıymetlendirilmesi gerekir. MR ve bilgisayarlı tomografi ile koroner arterlerdeki genişlemeler, daralmalar ve öbür anormallikler gösterilmeli, kalp kası enzimleri alınan kan örneklerinde değerlendirilmelidir. Çocuğun sportif aktivitelere katılmasının uygunluğuna genel fizik muayene, EKG, Doppler Ekokardiyografi ve efor testleri sonrası karar verilebilir.