Beslenmenin hayli geniş bir kavram olduğunu söyleyen Çocuk ve Ergen Ruh Sıhhati ve Hastalıları kısmından Uzm. Dr. Emin Çağlar, “Beslenme içinde yemek, içmek, bebeklik devrinde göğüs ve biberon emmek olduğu kadar bir insanın zihin, biliş, his ve davranışlarını da tesirler. Bebeklik, çocukluk ve ergenlik periyodunda pek çok beslenme ve yeme bozukluğu görülür. Beslenme alışkanlıklarımızın, iştah durumumuzun beyinde nörotransmitter ismi verilen bir küme salgı unsurlarıyla düzenlendiği biyolojik olarak biliyoruz. Psikiyatrik açıdan ise hayatın birinci yıllarında anne (ya da bakımveren) ile bebek ortasındaki münasebetin o periyotta kişinin beslenme stilini oluşturduğunun bilinmesi ve duygusal açıdan ona kattıkları hayli önemli” diye konuştu.

“İlk 1 yaş beslenmesi çocuğun geleceğini belirliyor”

Psikiyatride oral periyot ismi verilen birinci 1 yaşta beslenmenin bebek için değerli olduğuna dikkati çeken Dr. Çağlar, “Bu periyotta anne bebek bağlantısı, bebeğin beslenmesi bozulursa sonraki periyotlarda o çocukta beslenme ve yeme bozuklukları açısından risk oluşur. Örneğin; aile içi problemler, annenin depresyonu yahut korkusu, bebekte bir grup öbür hastalıklar, çok sayıda çocuk sahibi olma sonucu gelişen tükenmişlik üzere nedenler çocukta yeme bozukluğunu oluşturabilir. Birinci beslenme devri, doğum sonrası göğüs emme ya da bu mümkün değilse biberon ile olur. Problem yalnızca süt değil; tensel temas, sevgi, şefkat ve inanç aktarımındadır. Buradaki tensel temas, göğüs yoluyla emzirerek de olabilir, biberonla beslenirken sarılmayla da. Çocuğunuzun ruhsal ve fizikî açıdan kaliteli bir formda beslenmesini istiyorsanız, onu en âlâ formda beslemek arzusundasınızdır. Toplumumuzda ‘Anne saçını süpürge eder’ üzere yaygın bir algının içerisinde, annelerin hisleri sıklıkla ikinci planda kalabiliyor. Burada göz arkası edilen yalnızca annenin hisleri değil, başka taraftan bebeğin de bu isteksiz ve problemli emzirme sürecinden nasıl etkilendiğidir” tabirlerini kullandı.

“Beslerken sevgi, şefkat ve inanç de aktarın”

Dr. Çağlar, “Kimi anneye nazaran emzirmek hevesle ve memnunlukla yaşanan bir süreçken bazıları için sıkıcı, acılı ya da yalnızca toplumsal baskıya boyun eğerek gerçekleşen bir hareket olabilir. Bu bir hata ya da eksiklik değildir. Zorlanarak, isteksizce emzirmek yerine sıcak bir kucaklamayla ve istekle, biberon yoluyla beslemeniz her şeyden değerli. Önemli olan o tensel temasın içindeki transfer. Yani sevgi, şefkat ve inanç transferi. Besin ve şefkat bir ortada olduğunda çocuğunuzun her manada doyacağından emin olabilirsiniz. Birinci aylarda emmek fizikî ve duygusal boyutlarda besleyicidir ve bunun gerçekleştiği ağız bölgesi ise o devir bedenin haz kaynağıdır. O denli ki süt vermiyor olsa da bir emzik de bu doyumu hissettirebilir. Dertli ve zahmetli bir anınızda size en çok keyif veren mesela çikolata üzere bir şeyi yediğinizi düşünün. Aslında bebeğin dünyasında da durum pek farklı değil” dedi.

“Emzirmeyi mekanik bir aksiyon olarak görmeyin”

Göğüs emmenin bebeğin telaşını dağıttığını, yatıştırdığını ve keyif verdiğini söz eden Dr. Çağlar, kelamlarına şöyle devam etti: “Elbette bunu yalnızca mekanik bir hareket olarak değil, anne-bebek ortasındaki etkileşim bakımından da ele almalıyız. Ona bu imkânın sunuluyor olması bebeği kapsanmış ve inançta hissettirir. Lakin emzirme yalnızca mekanik bir hareket olarak kalıyor ve anne-bebek ortasında etkileşim oluşmuyorsa hislerin yalnızca yeme davranışıyla denetim edilmesi kelam konusu olabilir. Bebek kaygılandığında, sonlandığında anneyle göz göze geldiğinde; annenin gözünde kendisinin ne kadar kıymetli ve biricik olduğunu hissetmek ister, bu biçimde yatışır, hislerini denetim etmeyi öğrenir. Şayet anne dikkatini çocuğu üzerine veremiyorsa, depresyonu varsa, bebeği beslenirken ona odaklanamaz ve bebeğinin duygusal gereksinimlerini ihmal etmiş olur. Bu da ileriki periyotlar için yeme bozuklukları riskini artırır. Erken çocukluk periyodunda en çok görülen yeme sıkıntıları iştahsızlık, yemek seçme ve birtakım büyüme-atak devirlerinde huzursuzluğun olmasıdır. Birinci 1 yaşta beslenmenin uygun halde yapılması, sonrasında kuralların net ve makul olması durumunda genelde bunlarla karşılaşılmamaktadır.”

“Büyüme ataklarını gözlemleyin”

Birinci 1 yılın bebeğin en yüksek ivmeyle büyüdüğü devirlerden birisi olduğunu işaret edem Dr. Çağlar, “Büyümenin ağır biçimde gerçekleştiği ve beslenme ihtiyacının tavan yaptığı bu atak periyotları, her bebekte farklıdır. Lakin 1 yaşa kadar bu ataklar yaklaşık olarak 10’uncu günde, 2 ile 3’üncü haftalarda, 3’üncü ayda, 4’üncü ayda, 6’ncı ayda ve 9’uncu ayda ortalama 2-3 gün sürer. Bunların ortalamaya nazaran verilen bilgiler olduğunu unutmadan, kendi çocuğunuzu gözlemlemelisiniz. Bu devirlerde çocuk huzursuz ve zorlayıcı olabilir. Sonuçta kabına sığamıyor, önüne geçilmez bir büyüme hâkim ve bu sistemin işlemesi için besin gereklidir. Onun bu muhtaçlığına dayanarak beslenme sıklığını artırabilirsiniz” diye konuştu.

Dr. Çağlar, “İştahsız olarak tanımladığımız yahut yemeği reddeden çocuklara, yemekle ilgili bahislerin denetimi daha fazla verildiğinde, daha istekli yemek yedikleri durumlarla sıklıkla karşılaşıyoruz. Lakin iştahsızlık ya da yiyecekleri reddetme ısrarlı halde sürdüğünde, birtakım yiyecekler bedeninde kusma, cilt tepkileri üzere olumsuz durumlar oluşturduğunda, durumun fizyolojik sebeplerini tespit etmek için bir çocuk hekimine başvurulmalı. Uygun sıhhat müdahalesini aldıktan sonra ise duruma bebeğin ruhsallığı açısından da bakmak sorunu daha düzgün anlamayı sağlar. Bebeklerdeki birçok durum üzere yiyeceklere verilen bu tepkilerin da bedensel ve ruhsal olarak iç içe olduğu unutulmamalı. Verdiği yansıların onun ruhsal dünyasında nasıl bir yeri olduğu hakkında düşünmek, gerekiyorsa çocuk psikiyatristine başvurmak uygun olacaktır” dedi.