Özgül öğrenme zahmetine ait merak edilenleri anlatan Çocuk ve Ergen Psikiyatri Uzmanı Yrd. Doç. Dr. Neriman Kilit, erken müdahalenin değerine işaret ederek, tedavinin aksatılmaması gerektiğine dikkat çekti.

Suçlayıcı olmayın

Özgül öğrenme zahmetinin öncelikle ebeveynler tarafından bir rahatsızlık olarak kabul edilmesi gerekiyor. Çocuğun elinde olan bir isteksizlik ve reddetme durumu değil. O yüzden bunu bilerek müdahale etmek lazım. Yalnız bu noktada yeniden unutulmaması gereken durum, çocuğun olağan bir zekâya sahip olduğudur. Gerektiği biçimde tedavi edilir, dikkatli bir biçimde yardımcı olunur, desteklenirse çocuğun yapamayacağı hiçbir şeyin olmadığını kesinlikle bilmek gerekiyor.

Ailelerin istikrarlı ve ortalama bir yaklaşım stiline sahip olması gerekiyor. ‘Sen istediğin için yapmıyorsun, istesen yaparsın’, ‘Tembel olduğun için yapmıyorsun, gerekli ilgiliyi ve dikkati vermediğin için bu türlü oluyor’ üzere cümlelerle çocuğa çok derecede suçlayıcı yaklaşılmamalı. ‘Çocuğum hiç çalışmıyor, bu zati bir rahatsızlıkmış, notları düşük olsa da yavaş yavaş öğrenir’ üzere çok derecede kabullenici yaklaşım da gerçek değil, daha ortada bir halla yaklaşmak gerekiyor. Bu durumun tedavi edilebilen bir rahatsızlık olduğu, çocuğa kendisini de istekli olması, gayret göstermesi, muhakkak bir noktaya gelinceye kadar daha fazla çalışması gerektiği söylenebilir.

Teşhis birinci sınıfta konuyor

Özgül öğrenme bozukluğu, nörogelişimsel bir rahatsızlık. Nörogelişimsel rahatsızlıklar, beynin yapısal ve işlevsel farklılıklarından kaynaklanan ve ekseriyetle ömür uzunluğu az yahut çok kalıcı olan rahatsızlıklardır.

Özgül öğrenme zahmetin tıpkı vakitte poligenik yani doğuştan gelen bir rahatsızlıktır. Genel olarak kendini okuma ve yazma kasvetleri ile ortaya koyduğu için en fazla ilkokul birinci yahut ikinci sınıfta teşhis edilebiliyor. Özgül öğrenme zahmeti, akademik manadaki sorunlardan ileri gelir ve özgül öğrenme zahmeti olan çocuklar, olağan zeka ve yüksek zekalı çocuklardır. Öteki alanlarda çok önemli sorunlar yaşamazlar.

Bu çocuklar derslerin, hususların daha fazla ve tahminen de farklı biçimde tekrar anlatılmasına, birebir anlatılmasına gereksinim duyan çocuklardır. Bu çocuklar olağan okullarına devam etmeli lakin bunun yanında özel eğitim almalıdırlar. Zira disleksi ne kadar ömür uzunluğu süren bir rahatsızlıktır demiş olsak da erken konulan teşhis ve erken başlatılan özgül öğrenme zahmeti çalışmalarıyla bu çocukların hak ettiği eğitimi alabilmeleri ile hedefledikleri noktalara ulaşmaları, üniversiteler bitirmeleri, başarılı beşerler haline gelmeleri son derece mümkündür. Tedaviyle çok daha silik semptomlarla yetişkinliklerine geçip özel hayatlarında, iş hayatlarında belirli başarıyı elde edebilmeleri mümkün bir durumdur. Unutulmaması gereken, öğretmenlerin ve ebeveynlerin uygun müşahede yapması, birinci başlangıçta zekasıyla uyumsuz derecede kolay olabilecek okuma ve yazma düşünceleri gördüklerinde uzmana istişarelerinde yarar var.

Disleksi ile birlikte görülebiliyor

İlkokul birinci sınıfta okuma ve yazmanın başlaması ile birlikte bu çocuklarda okuma gecikmesi yaşanmaya başlıyor. Çocuklar birtakım harfleri hiç tanımayabiliyor, imla yanlışlarına çok açık, harfleri birbirine karıştırmaya müsait ve okurken ya da yazarken hece atlamaya yahut eklemeye yatkın oluyorlar. Daha ileri süreçte bilhassa çarpmadan sonra matematik sorunları ile de karşı karşıya kalırlar. Zira genel manada okuma zorluğu olan disleksi, yazma zorluğu olan disgrafi ve matematik ile ilgili olan diskalkuli birlikte çok sık görülür. Bunların ortasında en sık görülen disleksi olmasına karşın az yahut çok birlikte görülmesi aslında bizim en sık karşılaştığımız tablodur.

Kesinlikle tedavi edilmeli

Özgül öğrenme zahmetinin tedavi edilmediği durumda olağan zeka hatta yüksek zekaya sahip olabilen çocuklar, okuma ve yazmayı bile öğrenemeyecek, kolay para hesabı yapamayacak, günlük hayatını organize edemeyecek bir hale gelebiliyor. Natürel ki bu durumun yarattığı özgüven düşüklüğünü, his durumla ilgili sorunları da düşündüğümüz vakit bu çocuklar hak ettikleri yere gelemezler, ek psikiyatrik rahatsızlıklar geliştirebilirler. İşlevselliklerinde çok önemli düşüş ortaya çıkabilir. Kesinlikle tedavi edilmesi gereken bir rahatsızlıktır.

Müdahale edilmemesi halinde ilerleyen süreçlerde tasa bozuklukları, depresyon üzere his durum bozuklukları yaşanılabiliyor. Bu tip badireler yaşayabileceği için bunların da tedavi edilmesi, çocuğun öz itimadının desteklenmesi çok gereklidir. Özel eğitimin yakalandığı an başlaması çok kıymetlidir. Zira okul reddine, erken okul bırakmalara kadar giden ve çocuğu depresyon, korku bozukluğu teşhisi alabilecek duruma sokan bir hale gelebilir.

Özgül öğrenme zahmetinin tedavisinin bir kesimi da özel eğitim. Özel eğitim, özel eğitmenler tarafından yani farklı algılayan, farklı formda anlayan çocuklara, farklı metotlarla anlatabilme kapasitesine sahip olan ve bu istikamette eğitim almış özel eğitmenler tarafından verilecek olan eğitimdir. Zira zati bu çocuklar olağan derslerine arkadaşları ile birlikte girmeye devam edecekler. Onun yanında bu özel eğitim sunulmalıdır.