Çocuk ve oyun bağlantısının kıymetine işaret eden Üsküdar Üniversitesi Sıhhat Bilimleri Fakültesi Çocuk Gelişimi Öğretim Vazifelisi Sevinç Şekerci, oyunun çocuğun gelişimi üzerindeki tesirlerini kıymetlendirdi.

Baştan savmak için bir uğraş olmamalı

Oyun insanoğlunun var olduğu her çağda ve her yerde varlığını eğitim ve gelişim açısından sürdürmüş kıymetli bir etkinliktir. Oyun ve oyuncağın geçmişinin insanlık tarihi kadar eski olduğu, arkeologların yaptığı çalışmalarda ortaya konmuştur. Bugün bilinen pek çok oyunun eski çağlarda da bilindiğini gösteren evraklar, buluntular vardır.

Oyunun çocuk dünyasındaki yeri tartışmasız bir kabul görse de yetişkinler tarafından oyunun çocuk gelişimindeki değeri kimi vakit hafife alınıyor. Yetişkinler gözüyle oyun, çocuğun eğlenmesi, oyalanması ya da başlarından savmak için bir uğraş olarak görülmektedir. Halbuki oyun, çocuk için önemli bir iştir. Birtakım ebeveynler, oyunu yalnızca boş vakit aktifliği olarak kıymetlendirmekte ya da çocuklar açısından epey kıymetli olan bu tecrübenin gücünün farkında olmamaktadır.

Çocuk için çok önemli bir uğraş olan oyun, birebir vakitte bir cümbüş ve öğrenme kaynağıdır. Dünyanın her yerinde, her çağda ve her kültürde çocuklar oyun oynarlar. Oyunların biçimleri, özellikleri, oyuncakları çağdan çağa değişse de çocuğun olduğu yerde oyun ve oyuncakların olmaması mümkün değildir. Oyun çocuğun yaşantısında beslenme, nefes alıp verme kadar kıymetli bir gereksinimdir.

Hangi yaştaki çocuk, nasıl oyun oynar

Bebeklik devrinde; objeleri ve çevreyi tanıma uğraşı içerisindedirler. Emekleme ve yürüme ile birlikte etrafta gördükleri her şeyi dokunarak, atarak, ağızlarına sokarak tanımaya çalışırlar.

1-3 yaş devrinde; buldukları objeler ile taklit oyunlarına başlarlar. Bir bardak ile su içme, telefon ile konuşma taklitleri yaparlar. Bu devirde kendi başlarına oynarlar. Etrafta öbür çocuk olsa bile onları yalnızca izler, irtibat kurmaya çalışmazlar. Karşılıklı oturtsanız bile herkes elindeki ile oynar ya da karşısındaki çocuğun elindeki oyuncağı ister.

3-6 yaş periyodu; oyun periyodu olarak da isimlendirilir. Çocuklar 3 yaşa kadar objeler ve etrafları ile tecrübe kazanırlar ve 3 yaşından sonra oyun kurmaya başlarlar. Ama birçok 3 yaş çocuğu hala oyuncakları paylaşmada, iş birliği yaparak oyun oynamada sorun yaşar.

3-6 yaş devrinde; çocuk gün uzunluğu soru sorar, konuşur, yorulmadan oyun oynar. Toplumsal kuralları öğrendikçe arkadaşlarıyla oyun kurmaya ve birlikte vakit geçirmeye başlar.

4-5 yaş çocukları; çoğunlukla evcilik, askercilik üzere hayali oyunlar oynamayı tercih ederler, izledikleri sinemalardaki karakterleri taklit ederler. Ahşap bloklar ve legolarla çeşitli inşa oyunları oynarlar. Bazen bu oyun malzemelerini oynadıkları oyunda farklı gayelerle kullanırlar.

5-6 yaş çocukları; çocuklarda birlikte oyun kurarak oynama yaklaşık 5-6 yaş civarında görülür. 5-6 yaş çocukları masa oyunlarına daha çok ilgi duyarlar. Kesme yapıştırma, fotoğraf yapma, sayıları yazma, yapbozlar ile oynamayı tercih ederler.

Bu ihtarlara dikkat edin

– Çocuğa oyun için uygun ortamın ve kâfi gerecin sağlanması gerekir. Bunun için konutun bir köşesi, bir odası, konutun bahçesi, oyun parkları kullanılabilir. Arkadaşları ile oyun oynayabileceği ortamlar sağlayabilirsiniz.

– Oyun oynayan çocuğun oyunu birden teğe kesilmemeli, oyununu tamamlaması için evvelden bilgi verilmelidir.

– Oyuncakların hepsini bir kutuya doldurmak yerine, oyuncaklar özelliklerine nazaran gruplandırılmalıdır. Çocuğun tıpkı tertibi sağlaması istenmelidir.

– Benzeri oyuncaklardan çok fazla almak yerine, çocuğun farklı oyunlar kurabileceği çok gayeli oyuncaklar tercih edilmelidir.

– Oyuncak alırken çocuğun seçmesine müsaade verilmelidir. Her hangi bir nedenle çocuğun seçtiği oyuncak alınamıyorsa nedeni çocuğa açıklanmalıdır.

– Oyuncak alırken farklı gelişim alanlarına hitap etmesine dikkat edilmelidir.

– Oyuncakların kesinlikle satın alınması gerekmez, çocuğunuz ile birlikte çeşitli oyuncaklar yapabilirsiniz.

– Çocuğunuzun oynadığı oyuncaklara ilgisi azaldığı vakit bir mühlet ortadan kaldırıp daha sonra tekrar ortaya çıkarabilirsiniz.

– Çocuğunuzla oyun oynarken yalnızca çocuğunuz ve oynadığınız oyunla ilgilenerek oyunlar oynayınız.

– Çocuğunuzla oyun oynayarak ona yaklaşma ve hislerini tanıma imkânı bulabilirsiniz. Oyun çocukla bağlantı kurmanın ve çocuğu tanımanın en tesirli yoludur.