Salgın sürecinde ebeveynler, çocuklarıyla nasıl ahenk sağlayabileceklerinin arayışında. Çünkü tüm dünyayla birlikte ülkemizi de etkileyen koronavirüs salgını, uzun vakittir yaşantımızda çok radikal değişimlere yol açtı ve o değişimlerden en çok etkilenenlerden biri de çocuklar oldu. Okulda arkadaşlarıyla bir ortaya gelme imkanı olmayan, gün uzunluğu konutta kalıp, online eğitim sürecinde bilgisayar karşısında saatlerce vakit geçiren çocuklar düzgünce sıkılırken, kardeş hengameleri, anne-babayı paylaşamama, daima ilgi bekleme halleri de ebeveynleri hayli zorluyor.

Pekala çocuklarla bu şiddetli süreçte sağlıklı irtibatın yolları neler? Anne babalar bu problemleri avantaja dönüştürmek için çocuklarına nasıl yaklaşmalı? Uzman Klinik Psikolog Mine Şahbaz çocuklarla sağlıklı irtibatın püf noktalarını anlatarak tavsiyelerde bulundu.

Birbirinize takviye olun

Çocukların uyumlanması sürecinde anne ve babanın kendi hislerinin farkında olmasını çok önemsiyorum. Anne ve baba olarak pandemi sürecinde nasıl bir formül içerisindesiniz? Hisleriniz ve gücünüzü nasıl yönetiyorsunuz? Daima ekran karşısında olmak ve uzaktan bağlar kurmak sizleri nasıl etkiliyor? Çocuklarınızın hislerini anlamaya başlamadan evvel kendinize durup bunları sorabilmenizi ve evvel kendinize dayanak olabilmenizi önemsiyorum. Anne ve babanın bakışı, ses tonu ve duruşu çocuğun hudut sistemindeki tüm süreçleri tesirler. Bu nedenle öncelikle sizin nefes alabilmeniz, sıkıldığınız vakit biraz sakinleşip yine devam edebilmeniz, eşler olarak birbirinize dayanak olabilmeniz birincil değer taşıyor.

Süreç içerisinde hem sizin hem çocuğunuzun mesken içerisinde farklı sorumlulukları olacağı için bunları öncesinde aile içinde oturup konuşabilmek ve tüm bireylerin bunların farkında olması süreci kolaylaştıracaktır. Çocuğun yaşına ve yapısına nazaran, kesinlikle birlikte bu konuşma ve planlama yapılmalıdır. Çocukların konuttan eğitim aldığı bu süreçte bir planlama haritası oluşturularak, haritanızda hangi derslerin olduğu, ne vakit orta verildiği, ne vakit yemek vaktinin olduğuna dair notlar, çizimler yahut fotoğraflar bulunmalıdır. Bu harita çocuğun her an görebileceği bir yere asılmalı. Üstüne çeşitli fotoğraflar çizip renkli, keyifli ve tahminen oyuncu hale getirilmeli. Bu harita içerisinde hangi kısımlarda anneden ya da babadan dayanak almaya muhtaçlık duyabilir, hangi kısımlarda kendisi süreci devam ettirebilir konuşulmalı.

Olumlama yapın

Yapılacak her aktivitede belirli vakitlerin olması, bunları planlarken de birlikte değerlendirebilmek değerli. İşbirliğinin oluşabilmesi için çocuğunuza seçenekler sunarak süreci kolaylaştırabilirsiniz. Evvel oyun mu oynayalım, yemek mi yemek istersin? Ödevlerini bitirdikten sonra mı çizgi sinema izlemek istersin yoksa artık mi? Bu süreçte anne yahut baba konuttan çalışıyor ise çocuğuyla geçireceği vakti planlarken “Şimdi benim biraz çalışmam gerekiyor, sen bu müddette neler yapabilirsin sanki bunu birlikte düşünelim mi biraz?” üzere seçenek sunmak, işbirliğine teşvik eden tavırlarda bulunmak kıymetli.

Tenkitte bulunmak çocuğunuzun yanlışını ve eksiğini görmesini sağlamaz. Tersine yetersiz, kıymetsiz ve hatalı hissetmesine neden olur. Tenkit ve öğütleri bir kenara bırakarak daha az söz kullanarak, yapılması gerekenin doğrusu neyse yalnızca bunu hatırlatmak kafidir. Hoş çalıştığı ve uyumlandığı rastgele bir mevzuda (bu ödevleri olabilir, mesken içinde gösterdiği bir davranış olabilir) “çok hoş çalıştın, sen güzel bir çocuksun” olumlamaları yapmak çocuğun her hususta sizinle uyumlanmasını kolaylaştıracaktır.

Pandemiyle birlikte sistem değişikliği ve manevi eksikliklerin daha çok hissedilmesi kelam konusu oldu. İstenilen saatte dışarı çıkmak, istenilen ortamlarda keyifle vakit geçirebilmek, okula gitmek, arkadaşlarla vakit geçirebilmek, sevdiklerimize korkusuzca sarılmak ve temas edebilmek üzere birçok eksiklik. Sahip olamadığı ya da tamir edemeyeceği bir durum için çocuğunuz gözyaşı döktüğünde takviye olmak, hissini anlamak, “evet çok üzüldün, bu seni üzdü, kızdırdı” üzere tabirlerle hislerini gördüğünüzü hissettirerek konuşabilmek, ses tonunuzu yumuşatmak süreci sağlıklı geçirmelerine takviye verecektir.

Hedefimiz vücutta biriken gerilim ve öfke hislerinin dışarı atılmasını sağlamak. Sakinleşmeyi sağlayan nefes teknikleri, yerinde zıplamak, müzik açarak komik danslar etmek, kovalamaca oynamak, kısa yürüyüşler yapmak, çocuk yogası yapmak, hamurla oynamak, suyla oynamak üzere. Bu usulleri çocuklarınıza öğreterek kardeşlerin kendi ortalarında oynamalarını da teşvik edebilirsiniz.

Kardeş kavgalarına dikkat edin

Bu devirde yaşadıkları gerilim sebebiyle çocuklarımız evvelce kazandıkları yetileri güya unutmuş üzere daha bebeksi pozisyona gerileyebilirler. Yemeğini kendi yiyen çocuğunuz sizin yedirmenizi isteyebilir, tuvaletine rahatça giden çocuğunuzun altına kaçırması, uyku öncesinde sakinleşmede zorluklar, istediği yapılmadığında uzun mühlet ağlamak üzere. Bu türlü durumlarda “sen büyüdün, haydi bakalım kendin yap” ya da “beni çok yoruyorsun, neden bu türlü davranıyorsun” üzere cümleler kullanmak çocuğunuzun daha öfkeli ve huzursuz olmasına neden olabilir. Bunun tam aykırısı bir yaklaşımla, örneğin yemeği sizin yedirmenizi isteyen çocuğunuza “anladım bugün benim sana dayanak olmamı istiyorsun, benim hoş çocuğum annesi yedirsin istemiş, o vakit bir kaşık ben vereyim başka kaşığı sen al” diyerek muhtaçlığı karşılamak lakin kendisinin bu yetisini de destekleyici bir yerden karşılık verebilmek kıymetli.

Kardeş hengameleri, anne babayı paylaşamama, meskendeki büyük çocuktan küçüğü yönetim etmesini beklemek, ilgileri ortasındaki dengeyi sağlamak zorlaştı. Buralarda en önceliğimiz büyük ve küçük çocuk ayrımını kenara bırakarak her çocuğun kendine özel hudutları olduğunu hatırlamaktır. Büyük çocuk küçüğü yönetim etmek ve küçükle ilgili sorumluluk üstlenmek mecburiyetinde bırakılmamalıdır. Çocukların sorumluluğunu alması gereken tek kişi ebeveynlerdir. İsteği görülerek, isteği var ise çocuklar birbirine dayanak olmalıdır. Oyuncaklarını paylaşmak istemiyorlarsa bu anlayışla karşılanmalıdır. Arbede durumları yaşanıyorsa, anne yahut baba durumu anlamalı, bir konuşma alanı açarak hisleri üzerinden çocukların da birbirlerini anlamalarını sağlamalı sonrasında telafi edebilmeleri için; “size güveniyorum, haydi bakalım daha sakin kalmayı deneme zamanı” diyerek onlara baht vermelidir. Başka odalara göndermek, taraf tutmak, cezalandırmak istemediğimiz tekniklerdendir. Ceza vermek yerine yaşanılan durum her ne ise telafi edebilmelerini sağlamak gerekir.